چرایی تأخیر در توسعه پالایشگاه فاز 14 پارس جنوبی
توسعه پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی در سال های اخیر با مشكلاتی مواجه گردید كه سرعت پیشرفت آنرا با كندی مواجه كرد، عمده ترین دلیلی كه برای این مسئله گفته شده تحریم ها و نبود تكنولوژی و تجهیزات لازم برای توسعه بوده است.
به گزارش خبرگزاری نفت و گاز به نقل از ایسنا، وزیر نفت امروز در حالی مجلس شورای اسلامی را ترک کرد که نتوانست با پاسخ خود نمایندگان را مجاب کند اما واقعیت ماجرا چیست و چرا فاز ۱۴ در سال های اخیر آن طور که باید پیشرفت نکرده است؟ یکی از انتقاداتی که به وزیر نفت در مورد فاز ۱۴ مطرح شده این است که این پالایشگاه در سه سال اول پروژه و در فاصله خرداد ۱۳۸۹ تا خرداد ۱۳۹۲ به پیشرفت ۵۹.۸۸ درصدی در بخش پالایشگاهی دست یافته و حالا با گذشت هفت سال از آن زمان به پیشرفت ۸۴ درصدی رسیده است.
در فاز ۱۴ چه گذشت؟
در خصوص چرایی این مسئله به سراغ تاریخچه فز ۱۴ و توضیحات وزیر نفت، مجری طرح و کارشناسان این بخش رفتیم؛ تاریخچه فاز ۱۴ گویای این است که کنسرسیوم فاز ۱۴ پارس جنوبی متشکل از هشت عضو به راهبری سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران از تاریخ ۲۵ خرداد ماه سال ۱۳۸۹ برای تکمیل طرح فاز ۱۴ پارس جنوبی شکل گرفت که تابحال توانسته است به پیشرفت فیزیکی حدود ۸۸.۳۳ درصد برسد.
در ابتدا مقرر بود با طراحی و اعمال برنامه های جدیدی در مقطعی از دوره توسعه پارس جنوبی، در چارچوب اجرای پروژه های معروف به ۳۵ ماهه و اجرای همزمان فازهای باقیمانده، این طرح در کنار چهار فاز دیگر (۱۳، ۱۹، ۲۰ و ۲۱، ۲۲-۲۴) به بهره برداری برسد، اما نبود ظرفیت فنی، مالی و اجرایی برای اجرای همزمان پنج ابرپروژه گازی در سال ۱۳۸۹ و آن هم در مقطعی که فازهای قبل تر از آن (۱۲، ۱۵ و ۱۶، ۱۷ و ۱۸) همچنان نیمه تمام بودند، باعث شد به علت پراکندگی وسیع ظرفیت های داخلی، عدم انسجام مدیریتی، محدودیت پیمانکاران و افزایش ناگهانی هزینه های اجرا نه تنها طرح توسعه فاز ۱۴ که تمام طرح های باقی مانده عملا با شکست روبرو شده و نیمه کاره به دولت بعد واگذار شدند.
در دولت یازدهم و با عنایت به محدودیت منابع مالی تصمیم بر آن شد تا اولویت بندی فازهای مختلف میدان گازی پارس جنوبی بر اساس برداشت حداکثری از میدان مشترک به ویژه در بلوک های مرزی صورت گیرد که طرح فاز ۱۴ به علت قرارگیری در شمالی ترین بلوک در محدوده میدان و نزدیکی به مرزهای داخلی ایران بدون هیچ مرز مشترک خارجی بعنوان اولویت نهایی (بعد از فازهای ۱۳ و ۲۲، ۲۳ و ۲۴) تعیین شد.
همچنین به منظور بهینه سازی منابع و نظر به محدودیت زیرساخت های اجرایی کشور در روند توسعه همزمان ۷ طرح پالایشگاهی و ساخت، نصب و راه اندازی ۲۴ سکوی دریایی در فاصله سال های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۸، مقرر شد تا با حفظ اولویت های اشاره شده، بخش خشکی و پالایشگاهی فاز ۱۴ پس از تکمیل فازهای ۱۲ و ۱۳، ۱۷ و ۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۱، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ در اولویت تکمیل قرار گیرد.
اولویت بندی توسعه فازهای پارس جنوبی صورت گرفت با این اقدام، تولید از میدان مشترک پارس جنوبی از ۲۸۰ میلیون متر مکعب در سال ۱۳۹۲ به ۷۰۰ میلیون متر مکعب در شرایط فعلی رسیده که نشان دهنده افزایش ۴۲۰ میلیون متر مکعبی گاز از این میدان مشترک است.
دفاع وزیر نفت چه بود؟
اما بیژن زنگنه -وزیر نفت - در مورد درباره این مسئله اینگونه توضیح داد که بحث فاز ۱۴، جدا از کل پارس جنوبی نیست، بنابراین باید به کل این پروژه اشاره شود. در سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴برای نخستین بار توسعه پارس جنوبی وارد فاز اجرا شد و قرارداد ۱۳ فاز در دولت های هفتم و هشتم به امضا رسید که از این میزان پنج فاز در همان زمان به تولید رسید و پنج فاز دیگر هم در زمان دولت نهم و دهم به اجرا درآمد.
وی با اشاره به اینکه در دولت نهم هم قرارداد توسعه پنج فاز دیگر به امضا رسید، تصریح کرد: در دولت دهم، در ۲۵ خرداد سال ۱۳۸۹ برای اجرای ۱۰ فاز به مبلغ ۲۵ میلیارد دلار با مدت اجرای ۳۵ ماهه(فازهای ۳۵ ماهه) پنج قرارداد با تأمین مالی ۱۰۰ درصدی از منابع داخلی نفت منعقد شد. با این وجود تولید گاز ایران از پارس جنوبی در ابتدای دولت یازدهم، ۲۸۰ میلیون متر مکعب در روز بود، با وجود اینکه برای توسعه ۲۷ فاز تا سال ۱۳۹۲، قرارداد منعقد شد اما در آن زمان تنها ۱۰ فاز به مدار رسید و توسعه ۱۷ فاز به دولت یازدهم واگذار شد.
وزیر نفت با اشاره به قراردادهای ۳۵ ماهه برای توسعه فازهای پارس جنوبی اضافه کرد: ۳۵ ماه برای یک طرح به یک کار بزرگ، نیاز داشت که حتی شرکت های خارجی بزرگ هم نتوانسته بودند به این زمان بندی دست یابند اما در آن زمان این تصمیم گرفته شد تا پیش از دولت دهم توسعه این فازها کامل شود. تمام پیمانکاران این پروژه ها ایرانی بودند، البته همگی در یک سطح نبودند و برخی مانند پتروپارس سابقه حضور در فازهای پارس جنوبی را داشتند و از همین رو توسعه این فازها در مدت ۳۵ ماه انجام نشد.
به قول زنگنه وقتی در سال ۱۳۹۲ به وزارت نفت آمدیم با کمبود عظیم گاز در شبکه رو برو بودیم، در آن زمان ۲۷ میلیارد لیتر فرآورده مایع معادل ۱۸ میلیارد دلار در نیروگاه ها بعنوان سوخت مصرف می شد که مسائل زیست محیطی زیادی را هم به دنبال داشت. به رغم همه زحمات اما هیچ کدام از این ۱۷ فاز قابل به مدار رساندن نبود و نفت هم پولی نداشت و منابع محدود بود. ازاین رو نخستین کار این بود که توسعه این ۱۷ فاز به اولویت اول و دوم تقسیم شود.
وی با اشاره به اینکه هفت فاز که پیشرفت بیشتری داشته و قابلیت ۲۰۰ میلیون متر مکعب گاز در روز را داشتند و می توانستند مشکل شبکه را حل کنند در اولویت اول قرار گرفت و بقیه فازها هم در اولویت دوم دسته بندی شد، اظهار داشت: اگر ۱۷ فاز را با هم جلو می بردیم و همه را به ۸۰ درصد پیشرفت می رساندیم حتی یک متر مکعب گاز به شبکه تزریق نمی شد، ازاین رو اولویت بندی را انجام دادیم. از طرفی منتظر نشدیم تا فرایند پالایشگاه به مدار بیاید و گاز تولیدی در دریا را به خشکی منتقل کردیم.
وزیر نفت با تاکید بر اینکه تمرکز مالی و مدیریتی را بر اتمام طرح های اولویت اول گذاشتیم و بعد هم اولویت دوم را در دستور کار قرار دادیم، اضافه کرد: تمام بخش های دریایی که اصل کار پارس جنوبی است و تولید گاز صورت می گیرد به اتمام رسیده است. فاز ۱۴ کنسرسیومی از شرکت های ایرانی بود و تکثر شرکت ها کار مدیریت را مشکل کرده بود، مدیریت پروژه در اختیار شرکت دولتی بود. در ابتدا برای سرعت در اجرا، بخش های مختلف را تفکیک کردیم و گفتیم که بخش دریا را جدا توسعه دهیم چونکه در اینجا اشتباه ساختار انجام شده بود.
زنگنه با اشاره به اینکه برخی معتقد بودند چرا در آن زمان کنسریوم مورد بحث از توسعه فاز ۱۴، خلع ید نشد، افزود: خلع ید مشکلات فراوانی بوجود می آورد. فاز ۱۴در زمان آغاز دولت یازدهم، ۵۰ درصد پیشرفت نداشت. برداشت گاز از دریا انجام شده و ایران در این حوزه ضرری را متحمل نشده است.
وی با تاکید بر اینکه این قراردادها ۳۵ ماهه بوده و ضمانت نامه دادند اما چرا ۳۵ ماهه تمام نشد، اضافه کرد: در اواسط کار به تحریم های شورای امنیت برخورد کردیم و تأمین کالا مشکل شد. در واقع این تاخیر به علت خسارت هایی است که خارج از اراده مدیریتی بود. تحریم مانع است تا آنجا که به جهت اینکه در پارس جنوبی قطعه ای را تأمین نماییم ۳ بار خرید کردیم. همه در این راه با سختی کار کردند و یک جهاد بوده است، ظرفیت تولید ایران از پارس جنوبی ۴۲۰ میلیون متر مکعب در این ۷ سال اضافه شده و از ۲۸۰ میلیون متر مکعب در روز به ۷۰۰میلیون متر مکعب افزایش داشته است. با این افزایش علاوه بر تأمین گاز مورد نیاز بخش خانگی، سوخت نیروگاه ها، خوراک پتروشیمی ها و صنایع هم تأمین شده و گازرسانی به روستاها هم افزایش داشته است.
در حال حاضر در فاز ۱۴ پارس جنوبی، ۴ سکو فعال است که گاز تولیدی را از اردیبهشت سال ۱۳۹۷ با ۲ خط لوله به خشکی منتقل می کند. برای پالایش گاز تولیدی فاز ۱۴ هم به علت آماده نبودن پالایشگاه آن، از ظرفیت خالی فازهای ۱۹ و ۱۲ استفاده می شود. از زمان آغاز تولید گاز از فاز ۱۴ پارس جنوبی تا کنون ۲۲ میلیارد متر مکعب گاز از این فاز تولید شده است و طبق اعلام وزیر نفت بخش اول پالایشگاه فاز ۱۴ سال جاری وارد مدار می شود و ۳ بخش بعدی در اوایل سال آینده تولیدی خواهد شد.
مجری طرح علت تاخیر را چه می داند؟
همچنین محمدمهدی توسلی پور - مجری طرح - عمده علل تأخیر بوجود آمده در راه اندازی پالایشگاه فاز ۱۴ را اعمال تحریم های ظالمانه بین المللی ضد کشور در سال های متمادی و عدم امکان دستیابی به اقلام حیاتی ساخت خارج در مقاطع زمانی مختلف همچون کمپرسورها، سیستم های کنترل و ابزاردقیق و توربواکسپندرها عنوان و اظهار نمود: علیرغم سفارش گذاری این اقلام، سازندگان اروپایی از تحویل و یا تکمیل فرایند ساخت این تجهیزات اجتناب کردند که منجر به سفارش گذاری مجدد شد، هرچند مشکلات ناشی از انتقال ارز به حساب سازندگان خارجی به قوت خود باقی است.
وی با اشاره به حضور بعضی از شرکت های دولتی بعنوان اعضای کنسرسیوم فاز ۱۴ پارس جنوبی تاکید کرد: این شرکت ها به جهت رعایت الزامات آئین نامه مناقصات دولتی، ملزم به دریافت تضامین بانکی هستند و با عنایت به شرایط حاکم بر کشور در عرصه بین المللی، شرکت های طرف قرارداد خارجی قادر به عرضه این تضامین نیستند، ازاین رو راهکارهای دور زدن تحریم ها باعث تأخیر در فرایند تأمین کالا و نهایتاً به تطویل زمان اتمام پروژه ختم می شود.
مجری طرح فاز ۱۴ همینطور ساختار دولتی حاکم بر شرکت های دولتی حاضر در کنسرسیوم این طرح را باعث عدم چابکی و طولانی شدن فرایند تأمین کالا دانست و اضافه کرد: ساختار دولتی بعضی از اعضای کنسرسیوم و اجبار بر رعایت قوانین و مقررات دولتی باعث کاهش میزان چابکی لازم در میان اعضا و تیم راهبری طرح شده است.
مجری طرح توسعه فاز ۱۴ پارس جنوبی تقویت ساختار راهبر کنسرسیوم، اصلاح ساختار مدیریتی و اجرایی در بخش پیمانکاری، سفارش گذاری های کلیه کالاهای فاقد سفارش، تعیین تکلیف و سفارش گذاری مجدد بعضی از کالاهای اصلی و استفاده از ظرفیت های هر یک از اعضای کنسرسیوم جهت مقابله با محدودیت های بین المللی بخصوص در بخش کالا را همچون اقدامات انجام شده در ماه های گذشته در بخش خشکی فاز ۱۴ برشمرد و تاکید کرد: برنامه ریزی شده است تا اولین ردیف گازی پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی تا آخر اسفند سالجاری (۱۳۹۹) راه اندازی شده و سه ردیف شیرین سازی دیگر هم تا نیمه دوم سال آینده در مدار بهره برداری قرار گیرد.
با توجه به اهمیت برداشت سهم ایران از میادین مشترک و محدودیت منابع مالی، بنا بر آن شد تا در طرح توسعه فاز ۱۴ روی بخش فراساحلی تمرکز جدی صورت پذیرد، ازاین رو با در بخش فراساحلی عملیات حفاری چاه های گازی در دریا به منظور دستیابی به ظرفیت اسمی برداشت گاز غنی (روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب) از موقعیت ۴سکوی دریایی، عملیات اجرایی لوله کشی های دریایی، عملیات ساخت، نصب و راه اندازی ۴ سکوی گازی در موقعیت مخزنی این فاز انجام شد و هم اکنون بخش فراساحل این طرح در مجموع با ظرفیت برداشت روزانه ۲ میلیارد فوت مکعب گاز ترش (معادل ۵۶ میلیون مترمکعب) در مدار بهره برداری قرار دارد که مهم ترین هدف اجرای این طرح را محقق کرده است.
کارشناسان چه می گویند؟
اما مرتضی بهروزی فر - کارشناس ارشد حوزه انرژی - در اینباره به ایسنا اظهار داشت: فاز ۱۴ احتیاج به تکنولوژی پیشرفته تری در مقایسه با سایر فازهای پارس جنوبی برای توسعه دارد همینطور باید تجهیزات فشار افزایی در این فاز به کار گرفته شود.
وی با اشاره به اینکه اگر تحریم گسترده تر شود و مسائل بیشتری را در بر بگیرد، بطور قطع تأمین قطعات مورد نیاز هم امکان پذیر نیست، اظهار نمود: در صنعت حفاری برخی قطعاتی که مورد استفاده قرار می گیرد وارداتی است بنابراین وقتی که مشکل تحریم وجود داشته باشد و نتوان برند مناسب را تهیه کرد یک معظل برای توسعه به وجود می آید.
این کارشناس حوزه انرژی با تاکید بر اینکه توسعه فاز ۱۴ نیازمند تجهیزات خاصی است، خاطرنشان کرد: ایران دومین دارنده ذخایر گاز دنیا و از بزرگترین دارندگان ذخایر نفت دنیا است اما متاسفانه متناسب با ذخایر نتوانسته ایم در بازار جهانی حضور پیدا نماییم چون که از سال ۱۳۵۹ گرفتار تحریم شدیم و این تحریم در سال های گذشته بسیار پیچیده و سخت تر شده است و ما امکان توسعه ذخایر نفتی و گازی را نداریم.
بهروزی فر افزود: مهم ترین عامل در فاز ۱۴ تحریم است البته نمی توان اظهار داشت که تنها تحریم در این مسئله تأثیر گذاشته اما می توان مهم ترین عامل را تحریم در نظر گرفت چونکه این مسئله تأمین تکنولوژی، دانش فنی، سرمایه مورد نیاز و مدیریت پروژه ها را با مشکل مواجه کرده است.
وی با اشاره به اینکه نمی توان اظهار داشت که مشکل مدیریتی در کشور وجود ندارد، متاسفانه این مشکل در کل ساختار اقتصادی کشور وجود دارد، اظهار داشت: اگر تحریم نبودیم شرایط بطور قطع از وضعیت فعلی بهتر بود و با خیلی از چالش ها مواجه نمی شدیم.
منبع: خبرگزاری نفت و گاز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب