به گزارش خبرگزاری نفت و گاز به نقل از ایسنا، هفته گذشته هیاتی از بازرسان آژانس به سرپرستی ماسیمو آپارو معاون پادمانی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران آمد و با کارشناسان و مقامات سازمان انرژی اتمی بر سر حل و فصل مسایل باقی مانده و اختلافات میان دو طرف برای رسیدن به یک راهکار مرضی الطرفین گفت و گو کردند.
بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون امور بین الملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی ایران روز دوشنبه ضمن تایید خبر سفر رافائل گروسی به تهران در روزهای آینده گفت: در روزهای گذشته گفت وگوهای سازنده و امیدوارکننده ای با هیات آژانس بین المللی انرژی اتمی به ریاست «ماسیمو آپارو»، معاون پادمانی آژانس داشتیم و بنا بر این آقای اسلامی، معاون رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران به طور رسمی از آقای «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس دعوت کرد تا به ایران سفر کند.
بنظر می رسد نتایج این دور از مذاکرات آن قدر موفقیت آمیز بوده است که بالاخره محمد اسلامی رییس سازمان انرژی اتمی به طور رسمی از مدیرکل آژانس برای سفر به تهران دعوت کرده است. تایید و استقبال از سفر مدیرکل به تهران از آن جهت است که احیانا هیات های فنی و کارشناسی راهکاری برای نهایی کردن مذاکرات و رفع اختلافات به دست آورده اند.
با این وجود، برای اولین بار نیست که مذاکراتی از این دست به انجام می رسد و مدیرکل آژانس هم به تهران می آید اما اختلافات بجای خود باقی می ماند. باید منتظر ماند و دید که این دفعه در شرایطی که فضای همکاریهای فنی و سیاسی میان ایران و آژانس و نیز ایران و کشورهای عضو گروه برجام هر روز تند و تیره تر می شود، چه نتیجه ای رقم می خورد.
اگر سوالات آژانس پاسخ داده شود، اساسا یکی از گره های کور در رابطه با تعاملات ایران و آژانس و خصوصاً در روند مذاکرات احیای برجام باز خواهد شد و قطعا طرف ها به احیای برجام نزدیک می شوند.
البته حل و فصل سوالات میان ایران و آژانس شاید شروع کننده دور جدید مذاکرات هسته ای و برجامی باشد اما تکمیل کننده راه نیست و مسیر احیای برجام به عناصر دیگری برای تحقق نیاز دارد.
ایران قبلا به سوالات آژانس پاسخ داده است اما مساله این است که از دید آژانس این پاسخ ها "قانع کننده" نبوده است. مذاکرات فعلی میان ایران و آژانس برای این است که دو طرف به یک مدالیته جدید برای رفع ابهامات و سوالات برسند که به طور عملی و قانع کننده طوری که هر دو طرف از آن راضی باشند، به سوالات پاسخ داده شود. سوالات آژانس از ایران جزو پی ام دی که در سال ۲۰۱۵ در جریان توافق برجام مطرح و حل و فصل شد، نیست. این سه، چهار سوال مربوط به مسایلی هستند که در ۲۰۱۹ آژانس آنها را اظهار داشت.
سه مکانی که آژانس می گوید آلوده به اورانیوم بوده و هم چنان بعد از بارها دریافت پاسخ از جانب ایران مدعی است که ایران «پاسخ رضایت بخش» درباره ی ی آنها نداده، در ورامین، تورقوزآباد و مریوان در استان کردستان قرار دارد.
برخی تحلیل گران بر این نظرند که این سوالات هم باید مثل پرونده مطالعات ادعایی با اقدام و اراده سیاسی حل و فصل شوند و حل و فصل فنی و حقوقی آن تا وقتی اراده سیاسی در کار نباشد، محلی از اعراب ندارد. از این روست که ایران معتقد می باشد آنچه از جانب آژانس دنبال می شود، با کارشکنی برخی دولت ها و رژیم صهیونیستی شکل گرفته و اصلا مساله ای فنی و پادمانی نیست و یک پرونده سازی سیاسی است.
در عین حال تا وقتی اراده سیاسی برای حل این مسایل در کار نباشد، آژانس می تواند با حمایت کشورهای هسته ای عضو شورای حکام، پرونده ایران در این شورا را هر فصل سنگین و سنگین تر کند تا جایی که آن را از میز شورای حکام به میز شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد و این نتیجه برای ایران اصلا خوب نیست.
روابط ایران و آژانس در یک سال قبل متاثر از اختلاف نظر دو طرف بر سر سوالات پادمانی آژانس از ایران تا حدی متشنج بوده است که در نبود مذاکرات برجامی و تعلیق آن این شرایط هر روز بیشتر و بیشتر تشدید شد. بتازگی نیز بر سر موضوع غنی سازی ۸۴ درصدی که برخی رسانه های غربی به نقل از منابع غیررسمی ادعا کردند و نیز موضوع تغییر وضعیت زیرساخت ها برای غنی سازی در تاسیسات فردو، تعاملات دو طرف متشنج تر شد.
بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در رابطه با موضوع تغییر وضعیت غنی سازی در سایت فردو گفته است: به نظر می آید بازرسان اشتباه کرده اند. بعد از آن که بازرسان به اینجا آمدند و بازرسی دوباره انجام دادند و ارائه توضیحات از جانب ما، بازرس به وین اظهار داشت ایران تغییری در زیرساخت های غنی سازی ایجاد نکرده است. هنگامی که ما برای شفاف سازی توضیحات لازم را ارائه کردیم، لازم نبود که گزارشی ارائه شود. متاسفانه آژانس گزارشی ارائه کرد که مایه سوء استفاده سیاسی شد بطوریکه دو یا سه روز پس از این گزارش، سه کشور اروپایی و آمریکا اطلاعیه ای مقابل ایران منتشر کردند؛ در صورتی که هیچ نقضی صورت نگرفته است. سرعت این کشورها در انتشار بیانیه نشان داد که از پیش بدنبال انتشار آن بوده اند. آنها در این نمایش خود بسیار شتابزده عمل کردند. آنها حتی به خود زحمت ندادند برای دو تا سه روز منتظر گزارش جدید بمانند و متاسفانه اقدامات آنها حالا هم روی می دهد.
وی درباره موضوع غنی سازی ۸۴ درصدی در ایران نیز گفته است: بتازگی نشریه بلومبرگ مطلبی را منتشر نموده و مدعی شدند، ایران غنی سازی ۸۴ درصدی را شروع نموده است. اول از همه باید بگویم که ما غنی سازی بیش از ۶۰ در صد تا کنون نداشته ایم بلکه آنچه آژانس مشاهده کرده است ذره ای کوچک تر از اتم بود که حتی نمی توان آن را در زیر میکروسکوپ مشاهده کرد. آنها حالا مدعی شده اند که باتوجه به اینکه ذره ۸۴ درصدی را دیده اند، پس غنی سازی ۸۴ درصدی انجام شده است. حتی اگر چنین ذره ای را مشاهده کرده باشند این یک موضوع طبیعی است. برای مثال زمانی که ما غنی سازی ۵ درصدی انجام می دهیم، ذره ۱۷ درصدی در آن مشاهده می شد یا زمانی که غنی سازی ۲۰ درصدی انجام می دهیم، ذره ۵۷ درصدی در آن دیده می شود. ما نمونه های مشابه از سوالات آژانس در این رابطه را در اختیار داریم که پاسخ آنها را داده ایم و موضوع بدون سر و صدا و جنحال حل شده و مکاتبات آنها موجود است. اتفاقات فنی، رویدادی طبیعی در مقوله غنی سازی است، برای مثال شما به دستگاه غنی سازی خوراک با غنای ۵ درصد را می دهید و ماده با غنای ۲۰ درصد دریافت می کنید. این دستگاهها به سرعت می چرخند. زمانی که خوراک دستگاه به دلیلهای فنی کاهش می یابد در نتیجه میزان غنی سازی هم ممکنست به دفعات افزایش یابد که موضوع مهمی نیست. شما باید در خط پایان بدانید که چه نوع غنی سازی انجام شده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با تکیه بر این که درباره ی ی موضوعات اخیر به خوبی مشاهده می شود که یک توطئه جریان دارد گفت: ما در نامه ای به سوالات آژانس پاسخ دادیم. اما این دفعه گزارشی برای اعضا در کار نبوده است که بگویند ممکنست یکی از اعضا گزارش را درز داده باشد، تنها نامه ای از آژانس به ما بوده که افشا شده است. در اینجا چه طرفی باید سرزنش شود؟ اگر در گذشته آژانس مدعی بود که گناهکار نیست، اما در این مورد کاملا گناهکار است. مکاتبات ما باید محرمانه باشد، اما اینطور نیست. سوالات آنها در رسانه ها منتشر می شود، اما پاسخ های ما منتشر نمی گردد. این موارد، فضایی را برای آن هایی فراهم می آورد که می خواهند ایران را متهم کنند. آنها حالا ایران را متهم کرده اند که تعهدات خودرا نقض کرده و به پادمان ها بی احترامی کرده است در صورتی که ۱۵ گزارش فصلی آژانس در گذشته به خوبی نشان میدهد که ایران کاملا به تعهدات خود عمل کرده است.
چالش میان ایران و آژانس بر سر موضوعات تا کنون به صدور سه قطعنامه انجامیده است و در قطعنامه اخیر شورای حکام، از ایران خواسته شد درباره ی ی این محل ها به سوالات آژانس پاسخ «قانع کننده» دهد. همانطور که بسیاری از تحلیلگران بر این مساله تاکید دارند، مسایل پادمانی ایران با آژانس از مسیر سیاسی حل می شود به همان شکل که موضوع مطالعات ادعایی در جریان مذاکرات سال ۲۰۱۵ حل و فصل و مختومه شد.
برخی کارشناسان براین باورند، تا وقتی مذاکرات برای احیای برجام دوباره کلید نخورد حل و فصل فنی مسایل ایران با آژانس در پرده ای از ابهام باقی می ماند و هم چنان چماق صدور قطعنامه بر سر ایران و ارجاع به شورای امنیت سازمان ملل بر سر ایران خواهد بود.
منبع: خبرگزاری نفت و گاز